Kosten Jeugdzorg
Tekorten specialistische jeugdhulp
De gemeente Diemen heeft in 2019 te maken gekregen met een overschrijding op het budget voor specialistische jeugdhulp van ongeveer € 990.000. Mede als gevolg van de stijging in het aantal jeugdigen in de zorg en de complexe problematiek is een forse overschrijding van het beschikbare budget te constateren. De overschrijding wordt veroorzaakt door:
gecertificeerde instellingen € 240.000;
specialistische hulp in het speciaal onderwijs € 300.000 en
toename overige jeugdzorg ten gevolge van hogere zware complexe zorgkosten € 450.000.
De overschrijdingen bij de gemeente Diemen en de andere gemeenten op het terrein van specialistische jeugdhulp zijn voor een deel te verklaren door landelijke ontwikkelingen, namelijk stijgende kosten van de jeugdhulp, een toename van het aantal cliënten, een toename van de complexiteit van de problematiek bij jeugdigen en een toename van het aantal jeugdigen dat voorheen binnen de Wet Langdurige Zorg (WLZ), Wmo of Kinderopvang werd geholpen.
Specialistische Jeugdhulp op het Speciaal Onderwijs (SJSO)
Sinds het schooljaar 2018-2019 wordt door de gemeente Diemen en Amsterdam Specialistische Jeugdhulp op het Speciaal Onderwijs (SJSO) georganiseerd. Binnen de leerlingenpopulatie van het speciaal onderwijs kampen veel leerlingen met ernstige gedragsproblemen of zorg- en begeleidingsvragen. Leerlingen doen regelmatig een beroep op jeugdhulp. De kosten voor deze hulp zijn naar schatting € 300.000 per schooljaar en komen bovenop de huidige kosten voor specialistische jeugdhulp.
Beheersmaatregelen
Tevens zijn ook oorzaken te vinden vanuit de werking van het huidige (ingang 2018) specialistische jeugdhulpstelsel, waartoe in 2019 beheersmaatregelen zijn opgenomen. De maatregelen zijn gericht op het beter sturen op verwijzingen en tariefafspraken die beter aansluiten bij de werkelijke kosten gemaakt door aanbieders.
In 2020 ontwikkelen we de financiële beheersbaarheid door. Dat doen we onder meer door te gaan werken met een normbudget per zorgaanbieder, om meer te sturen op de uitgaven. Zoals hierboven ook al beschreven zien we dat voorzieningen uit voorliggende wetten (Wlz, Wmo, Kinderopvang) niet altijd worden ingezet, maar in plaats daarvan middelen uit de Jeugdwet worden gebruikt. In 2020 voeren we een bestandsanalyse uit, met als doel beter te sturen op de rechtmatige uitgaven binnen de specialistische jeugdhulp.
Nieuwe inkoop per 2022
De ruimte die het huidige stelsel biedt om in te zetten wat nodig is, lijkt vooralsnog te leiden tot onnodige kostenverhoging aan de specialistische kant. Zo wordt soms meer ingezet dan voorheen het geval was. Daarbij blijven de kosten toenemen. Mede gezien deze resultaten heeft de gemeente Diemen besloten dat een nieuwe aanbestedingsronde noodzakelijk is om tot betere garanties voor een financieel beheersbaar, werkend stelsel te komen. Dit betekent concreet een stelsel met lumpsum financiering. Het gemiddelde tarief per cliënt wordt losgelaten, een perverse prikkel voor zorgaanbieders om een hogere indicatie te vragen. De gemeente Diemen, Uithoorn, Ouder-Amstel en Amsterdam, die dit stelsel gaan invoeren, verwachten dat dit de financiële beheersbaarheid vergroot.
Risico’s
Ondanks de ontwikkelde maatregelen om de financiële beheersbaarheid beter te borgen blijven de uitgaven een financieel risico vormen. Zo blijft er sprake van een spanningsveld tussen financiële beheersbaarheid aan de ene kant (met een niet onuitputtelijk budget voor specialistische jeugdhulp) en aan de andere kant de uitvoering van de Jeugdwet, doen wat nodig is en open einde regeling. Ook is vooraf net als bij de Wmo niet precies te voorspellen hoe groot de vraag om jeugdhulp per jaar zal zijn, en daarom ook niet of de kosten ervan binnen het budget blijven.
Daarnaast vormen de kosten voor de Gecertificeerde Instellingen, in het bijzonder Jeugdbescherming Regio Amsterdam (JBRA), een financieel risico. Momenteel vinden er tariefgesprekken plaats. JBRA verzoekt de gemeenten te financieren op basis van een caseload van 1 op 10. De financiële consequentie bij een verlaging van de caseload van 1 op 12 naar 1 op 10 betekent een toename van de kosten voor de gemeente Diemen per 2020 met ongeveer € 150.000.
Tot slot zet een deel de ontwikkelingen die hebben geleid tot een overschrijding van het budget de komende jaren door. Zo blijft het aantal jeugdigen in Diemen, in de jeugdhulp, en met complexere problematiek naar verwachting stijgen en lopen de contracten voor SJSO de komende jaren door.